Nowoczesna teoria monetarna: rewolucja w myśleniu o finansach państwa?

Czym jest nowoczesna teoria monetarna (MMT)?

Nowoczesna teoria monetarna (MMT) to heterodoxalna szkoła myślenia ekonomicznego, która kwestionuje konwencjonalne przekonania na temat roli długu publicznego i deficytów budżetowych. W centrum MMT leży przekonanie, że państwa emitujące własną walutę suwerenną (np. Stany Zjednoczone, Japonia, Wielka Brytania) nie są ograniczone finansowo w taki sam sposób, jak gospodarstwa domowe czy przedsiębiorstwa. Innymi słowy, mogą tworzyć pieniądze „z niczego” w celu finansowania wydatków publicznych, dopóki inflacja nie stanie się problemem.

Główne założenia MMT

Kluczowym elementem nowoczesnej teorii monetarnej (MMT) jest pojęcie suwerenności monetarnej. Państwo, które emituje i kontroluje własną walutę, nie może zbankrutować w tej walucie. Podatki, według MMT, nie służą przede wszystkim finansowaniu wydatków publicznych, lecz raczej kontroli inflacji i redystrybucji bogactwa. Ograniczeniem dla wydatków publicznych nie jest zatem brak pieniędzy, lecz dostępność realnych zasobów, takich jak siła robocza, materiały i infrastruktura. Jeśli gospodarka działa poniżej pełnego zatrudnienia, rząd może zwiększyć wydatki bez powodowania inflacji, wykorzystując niewykorzystane zasoby.

Krytyka tradycyjnego podejścia do długu publicznego

MMT krytykuje tradycyjne podejście do długu publicznego, które często porównuje państwo do gospodarstwa domowego. Zgodnie z tym podejściem, zbyt duże zadłużenie prowadzi do problemów finansowych i może nawet skończyć się bankructwem. MMT argumentuje, że państwo suwerenne monetarnie ma znacznie większą elastyczność i może obsługiwać dług, dopóki inflacja pozostaje pod kontrolą. Państwo może spłacać długi, emitując nowe pieniądze, co jednak może prowadzić do wzrostu cen, jeśli nie jest przeprowadzane ostrożnie.

Rola inflacji w MMT

Inflacja jest centralnym ograniczeniem w nowoczesnej teorii monetarnej (MMT). Zbyt duże wydatki publiczne, finansowane przez tworzenie pieniędzy, mogą prowadzić do nadmiernego popytu i wzrostu cen. MMT proponuje, aby państwo używało podatków i innych narzędzi, takich jak programy zatrudnienia gwarantowanego, do kontrolowania inflacji. Program zatrudnienia gwarantowanego, gdzie państwo oferuje pracę każdemu, kto jej potrzebuje, działałby jako stabilizator cen, zapobiegając przegrzaniu gospodarki.

Polityczne implikacje MMT

Nowoczesna teoria monetarna (MMT) ma istotne implikacje polityczne. Sugeruje, że państwa mogą finansować ambitne programy społeczne, takie jak opieka zdrowotna, edukacja czy ochrona środowiska, bez obaw o brak pieniędzy. Polityka ta mogłaby prowadzić do zwiększenia wydatków publicznych i interwencji państwa w gospodarkę.

Kontrowersje wokół MMT

MMT jest przedmiotem intensywnych kontrowersji wśród ekonomistów. Krytycy argumentują, że MMT prowadzi do nadmiernej inflacji, dewaluacji waluty i utraty zaufania do państwa. Podkreślają również ryzyko braku dyscypliny budżetowej i pokusę nadmiernego drukowania pieniędzy. Twierdzą, że historia uczy, iż ignorowanie ograniczeń budżetowych prowadzi do katastrof ekonomicznych. Z drugiej strony, zwolennicy MMT twierdzą, że krytycy nie rozumieją jej niuansów i że właściwie wdrożona MMT może prowadzić do poprawy dobrobytu społecznego i stabilności gospodarczej.